Bodem: Humus en Humificatie
Wanneer men spreekt van organische stof, bedoelt men hiermee hetzelfde als humus.
Organische materiaal zoals plantenresten, organische mest en compost worden voor een groot deel door micro-organismen gebruikt als voedselbron. Wanneer micro- organismen het organisch materiaal heeft afgebroken spreken we van organische stof in de bodem. Deze bestaat ongeveer uit 50% organische koolstof.
Wat is het verschil tussen Humus en Compost
Humus is niet hetzelfde als compost. Humus ontstaat namelijk ná het composteerproces. Pas als het compost volledig ontbonden is tot donker, organisch materiaal, zodat er geen herkenbare deeltjes meer aanwezig zijn, dan spreken we van humus.
Humus is een sponsachtige stof in de bodem die vooral gebaseerd is op koolstof. Daarnaast bevat humus zuurstof, stikstof en waterstof, speciaal samengebonden zodat het moeilijk afbreekbaar is voor bodemorganismen.
Humus kan 4 tot 6 maal zijn eigen gewicht aan water vasthouden. Na een regenbui neemt humus veel water op en zwelt op. Hierna zal de humus geleidelijk zijn water terug afgeven en krimpt de bodem terug. Door dit uitzetten en krimpen worden er ruimtes gevormd tussen de gronddeeltjes waardoor de verluchting van de bodem toeneemt. Dit is belangrijk om zuurstof naar de wortels en bodemorganismen te brengen en koolzuur af te voeren.
Doordat er dieper in de grond ook gangen gemaakt worden, komt ook hier zuurstof en daarmee bodemleven en wordt hier na verloop van tijd ook humus gevormd. Zo wordt de grond van onderuit en van bovenuit verbeterd met humus.
Hoe ziet humus eruit
- bruin tot zwart van kleur
- kruimelig van structuur
- erg licht in droge toestand
- ruikt naar verse aarde
- kan meerdere malen zijn eigen gewicht aan water vasthouden
Humus en grondsoort
De invloed van de organische stof op de bodem is afhankelijk van de grondsoort:
- Bij kleigrond zorgt de organische stof voor een betere lucht- en waterhuishouding en bewerkbaarheid
- Bij zavel zorgt de organische stof voor een betere lucht- en waterhuishouding en een mindere slempgevoeligheid
- Bij zand zorgt de organische stof voor meer beschikbaar vocht, een mindere droogtegevoeligheid, een beter vasthouden van voedingstoffen en het binden van de zanddeeltjes, hoewel organische stof niet aan de verkruimelbaarheid bijdraagt
Bij de afbraak van organisch materiaal spelen twee processen een rol namelijk: Mineralisatie en Humificatie.Mineralisatie
Bij mineralisatie komen Nutriënten zoals stikstof, fosfor, kalium, calcium, magnesium, zwavel, sporenelementen en het gas koolstofdioxide vrij.
Humificatie
Een deel van dit organische materiaal wordt echter niet afgebroken, maar behouden of omgezet naar een stabielere vorm en gaat deel uitmaken van de organische stof in de bodem. Dit proces heet Humificatie.
Levende processen
Mineralisatie en Humificatie zijn biologische, ‘levende’ processen. Zij hangen af van diverse factoren zoals de temperatuur, het vochtgehalte, de zuurstofvoorziening, de bodemtextuur, de bodemdrainage, bemesting en de hoeveelheid labiele en stabiele organische stof. Bodems mineraliseren dan ook op een verschillende manier.
Kringloop
Humus, bodemstructuur en bodemleven hangen nauw met elkaar samen. Plantenwortels zijn gebaat bij een goede bodemstructuur en stimuleert het bodemleven. De bodemorganismen leven van de afgestorven wortels en plantenresten en zorgen op hun beurt voor een goede bodemstructuur. Deze leidt weer tot een goede wortelontwikkeling en zo is de kringloop gesloten.
Hoe ziet humus eruit
- bruin tot zwart van kleur
- kruimelig van structuur
- erg licht in droge toestand
- ruikt naar verse aarde
- kan meerdere malen zijn eigen gewicht aan water vasthouden
Humus en grondsoort
De invloed van de organische stof op de bodem is afhankelijk van de grondsoort:
- Bij kleigrond zorgt de organische stof voor een betere lucht- en waterhuishouding en bewerkbaarheid
- Bij zavel zorgt de organische stof voor een betere lucht- en waterhuishouding en een mindere slempgevoeligheid
- Bij zand zorgt de organische stof voor meer beschikbaar vocht, een mindere droogtegevoeligheid, een beter vasthouden van voedingstoffen en het binden van de zanddeeltjes, hoewel organische stof niet aan de verkruimelbaarheid bijdraagt