Een maceraat wordt ook wel kruidenolie genoemd. Een maceraat maak je door kruiden of bloemen op olie te laten trekken. De plantendelen geven gedurende 3 tot 4 weken hun vet oplosbare stoffen af, waardoor een hoogwaardige kruidenolie ontstaat.
Gebruik voor de bereiding van een kruidenolie het liefst gedroogde kruiden of bloemen. Verse kruiden of bloemen bevatten water, en olie en water gaat nu eenmaal niet goed samen. Laaf tijdens het macereren met verse ingrediënten, de pot openstaan zodat het vocht kan verdampen. Het maceraat wat verkregen wordt, is een van de hoofdbestanddelen in zalven.
Een maceraat kan van diverse bloemen en kruiden getrokken worden. Als een zelfstandig kruid of als een mengsel. Er wordt over het algemeen een neutrale olie gebruikt zoals zonnebloemolie. Ook olijfolie wordt vaak gebruikt, alleen heeft olijfolie een sterke geur wat niet altijd prettig is en deze kan ook groene vlekken op kleding geven.
De kruidenolie kan op verschillende manieren verkregen worden.
Warme methode met vaseline
Bij deze methode zet je de kruiden niet op olie maar worden de kruiden in vaseline langdurig verwarmd op een lage temperatuur. Dit gedurende 24 uur. Vaseline is een restproduct van aardolie (petrolatum). Omdat ik dit geen prettig idee vindt gebruik ik deze methode zelf niet. Deze kun je dan ook niet in de bereidingen van de recepten terug vinden.
Warme methode op olie
Zet een pan op met water erin en leg een schoon doekje op de bodem om rammelen tegen te gaan. Vul een glazen pot met 10 gram kruiden en of bloemen en weeg 100 ml olie naar keuze af. Voeg deze bij elkaar en roer even door. Zet de pot in de pan met water. Let erop dat er geen water bij het oliemengsel komt. Het water in het onderste pannetje mag niet warmer worden dan 60 graden, gebruik hiervoor een speciale kookthermometer en controleer regelmatig de temperatuur. Kijk ook regelmatig of er nog genoeg water in de onderste pan zit en roer het kruidenmengsel regelmatig even door. Laat deze minimaal 8 uur en maximaal 24 uur trekken. Haar de pot uit de pan en droog de pot af. Leg een kaasdoek in een zeef met een opvang kom eronder. Giet de pot leeg en laat goed uitlekken. Eventueel daarna goed aandrukken. Indien nodig de olie nogmaals zeven met een schone kaasdoek. Het maceraat is nu klaar. Meet nu 60 ml olie af, om een van de beschreven recepten te maken. Deze methode gebruik ik o.a met gedroogde Lavandel, Rozen, Weegbree en Brandnetel.
Koude methode
Het macereren op deze koude manier duurt ongeveer 3 weken. Voordeel hiervan is dat de kruiden op hun gemak hun werkzame stoffen aan de koude olie kunnen afgeven. Daarna wordt de olie gezeefd zoals beschreven bij de warme methode. Men kan gebruik maken van gedroogde kruiden - bloemen zoals Goudsbloem en Kamille.
Lees verder op het volgende tabblad bij Koude methode.
Gebruik van verse kruiden en/of bloemen
Wanneer je verse kruiden en/of bloemen wilt gebruiken, is het raadzaam om deze eerst uit te spreiden op een doek en eerst een uur wat aan te laten drogen. Deze methode gebruik ik o.a bij St Janskruid. De olie krijgt dan een mooie rode kleur. Bij gedroogde St Janskruid zal de olie een gele kleur krijgen. Dit doet aan de werking verder niets af.
Maceraat maken, koude methode
Gebruik een leeg glazen potje wat goed gereinigd is.
En steriliseer zowel de pot als de deksel. ( zie hoofdstuk steriliseren en pasteuriseren)
Vul de pot daarna minimaal voor ¾ met de kruiden of gedroogde bloemen.
Vul nu de pot af met biologische plantaardige olie zodat de kruiden helemaal onderstaan en roer even goed door.
Leg nu een schoon en gestreken lapje katoenen op de pot en bevestig deze met een elastiekje vast.
Zet de pot op een lichte, warme plek, maar niet in direct zonlicht. (Uitzondering is St Janskruid deze mag in de zon)
Na 3 weken is de olie klaar.
Zeef nu de olie door een kaasdoek, en laat goed uitlekken en duw dan de doek goed uit. Indien nodig zeef je de olie nog een keer door een schone kaasdoek.
Schenk de olie nu in een gesteriliseerde pot en schroef de deksel erop.
Plak er een etiket op met de naam van de kruiden, en welke olie je hebt gebruikt. Vergeet ook de datum niet.
De houdbaarheid is afhankelijk van de olie die je hebt gebruikt. Dus kijk naar deze datum.
Koel en donker bewaren.
Opmerking:
Wanneer je gebruik maakt van verse kruiden of bloemen dan komt er vocht in de olie. Dit is te herkennen aan een soort van wolkje op de olie. Om het vocht te laten verdampen dat je de pot de eerste week open staan. Daarna afdekken met een katoenen lapje wat je vast zet met een elastiekje. Na 3 weken is de olie klaar en kun je de olie gaan zeven. Gebruik hiervoor een kaasdoek, en laat goed uitlekken.
Omdat olie en water niet goed samen gaat kan het voorkomen dat het maceren bij deze methode mislukt.
Eigenschappen die toegeschreven worden aan bloemen en kruiden
Goudsbloemen en KamillebloemenGoudsbloem: Calendula-olie: Is verzachtend voor de droge, gevoelige, geïrriteerde en- of beschadigde huid. Ook te gebruiken bij zonnebrand en sportmassage.
Kamille: Een verzachtende olie voor een zeer gevoelige en-of rode geïrriteerde huid. De olie heeft een verzachtende en huidkalmerende werking die genezing van de huid bevordert en ontstekingen remt.
Lavendel: Werkt ontsmettend, kan ingezet worden bij allerlei huidproblemen.
Rozen: Bevorderd de elasticiteit van de huid.
Citroenmelisse: ondersteunt bij humeurigheid, slapeloosheid, nachtmerries, angsten en paniekaanvallen.
Hop: Ondersteunt bij rusteloosheid, paniekreacties, nervositeit en slaapstoornissen. Het versterkt het lichaam.
Salie: Heeft kalmerende eigenschappen
Passiekruid: Ondersteunt bij slapeloosheid, nervositeit, opwinding
Pepermunt: Ondersteuntbij spanning en stress.
Brandnetel: Verzacht de jeukende huid. Verzorgt ook stijve, koude, verzuurde, gewrichten.
Arnica: Werkt ontstekingsremmend en bevordert de doorbloeding.
Sint Janskruid: Helpt bij een droge, jeukende huid en zorgt voor een snellere genezing van wonden.
Welke olie kan gebruikt worden
De olie die je gebruikt is afhankelijk van de werking die je wilt bereiken.
Gebruik een biologische olie en het liefst van een koude persing, deze oliën bevatten nog alle voedingsstoffen, vitaminen en mineralen. Behalve zonnebloemolie of olijfolie kun je ook nog andere soorten olie gebruiken. Deze oliën hebben andere eigenschappen en zijn wat prijs betreft ook een stuk duurder.
Je kunt de oliën voor je maceraat puur gebruiken maar je kunt ook een mengsel maken, waarbij de zonnebloemolie of olijfolie als basis dient en meng deze met een van de andere oliën.
Wat ik zelf handig vindt is om de kruiden op aparte oliën te zetten en pas later wanneer het maceraat klaar voor gebruik is, en je weet welke soort zalf je gaat maken, dan pas de olie af te meten en te mengen.
Voorbeeld: je kunt dan kamillebloemen op zonnebloemolie zetten en daarnaast kamillebloemen op amandelolie zetten. Wanneer beide maceraten klaar zijn kun je de verhouding gaan bepalen die je wilt gebruiken. Welke verhouding dat je gaat afmeten is afhankelijk van met welk doel je de zalf maakt, wat je zelf prettig vindt en welke financiële waarde je er aan uit wilt geven. Wanneer je uitgaat van een potje zalf van 60 ml zou je 40 ml zonnebloemolie maceraat en 20 ml amandelolie maceraat kunnen gebruiken. Wil je liever dat de amandelolie de basis wordt dan kan dat natuurlijk ook. Het is een kwestie van uit proberen.
Amandelolie: neutrale olie geschikt voor alle huidtype, niet gebruiken bij een notenallergie.
Druivenpitolie: trekt snel in en neutraal van geur ideale vervanger voor amandelolie.
Jojoba olie: neutrale olie met een lange houdbaarheid.
Sesamolie: een lichte vrijwel geurloze olie.
Tarwekiemolie: bevat veel vitaminen E. Het is een dikke olie met een sterke herkenbare geur.
Bewaren en houdbaarheid
Bewaar het gezeefde maceraat in glazen potten. Bewaar deze zo koel en donker mogelijk, in een koelkast is prima of een vorstvrije schuur of kelder is ook goed. De houdbaarheid is afhankelijk van de basisolie die je gebruikt hebt. Kijk dus naar deze datum.
Etiketering
Maak voor ieder maceraat een etiket met de naam van de kruiden en de soort olie die je hebt gebruikt. De oogstdatum van de kruiden, de datum wanneer het maceraat gemaakt is en de houdbaarheidsdatum van de olie.
