Pompoenen

Pompoenen zijn zeer oude cultuurgewassen en vormen samen met kalebassen, komkommers, courgette, meloen, watermeloen één familie. In Midden- en Zuid-Amerika werden al tussen 9000 en 7000 jaar v.Chr. pompoenen verbouwd. In de 16e eeuw werd de pompoen voor het eerst in Europa geïntroduceerd.
Het geslacht Cucurbitaceae omvat wel een dozijn soorten.

De 3 plantgroepen zijn:

 Curcubita pepo, 

Curcubita maxima

Curcubita moschata. 
 

Deze soorten kunnen niet met elkaar kruisen. Echter alle gewassen die onder een van deze plantgroep vallen zijn wel met elkaar onderhevig aan kruisbestuiving.

De sierpompoen valt onder de plantengroep: Argyrosperma.

De kalebas valt onder de plantgroep: Lagenaria.

Olie pompoen Kakai

De Kakai pompoen heeft naaktzadig zaden. Deze zaden verschimmelen zeer snel.  Kakai pompoenen zaaien is echt voor de gevorderden onder ons, omdat de zaden naaktzadig zijn en geen harde beschermlaag hebben waardoor deze na het zaaien snel kunnen  gaan schimmelen.
Met deze tip kunt u dit voorkomen.

Kamille methode toepassen bij de Kakai pompoen

• Neem een laag gazen bakje en leg hier een aantal kamille bloemetjes in

•  Kook water en overgiet het bloemetje met dit water, een klein laagje is voldoende. Laat de kamille trekken en het water afkoelen
• Zeef de kamille eruit
• Leg een dubbel laagje keukenpapier op een bord en overgiet dit met de kamille thee. Laat het papier het vocht goed opnemen en knijp het overtollige vocht eruit
• Het papier moet nog wel vochtig zijn maar ook weer niet te nat
• Bewaar de resteerde kamillethee in de koelkast
• Leg nu de zaden erop en vouw het papier dubbel en laat de zaden hiertussen liggen op een warme plaats zodat de zaden kunnen ontkiemen, voeg zonodig wat kamillethee toe om het papier vochtig te houden
• Kamille heeft een schimmelwerende werking, schimmels krijgen hierdoor minder vat op de zaden

Hokkaido / Uchiki Kuri Pompoen
De oranje kleur van de pompoen is te danken aan de grote mate van caroteen. Pompoenen zijn rijk aan vezels welke belangrijk zijn voor een goede darmwerking en is rijk aan vitaminen en mineralen. De Hokkaido pompoen ook wel Uchiki kuri genoemd, heeft een vruchtgewicht wat kan variëren tussen 0,8-2,0 kg. 

Hokkaido pompoen heeft bedekte zaden. Hierbij is de kamille methode niet nodig. 
 

Het telen van pompoenen

Voor zaaien
April

Zaaien

Vul een bakje met nieuwe zaaigrond en stop er een zaadje in. Druk ze aan en bedek de zaden met 2 cm grond. Druk die ook aan en maak met een plantensproeier de grond vochtig.

Verpotten
Er verschijnen eerst twee hard blaadjes dit zijn ronde blaadjes. Daarna komen er twee echte blaadjes deze kun je herkennen doordat deze puntig zijn. Nu is het tijd om over te potten. Neem een pot van ongeveer 13 cm maar de maat komt niet zo net. Gebruik een goede potgrond en plant hier je stek in over.

Planten
In de tweede helft van mei buiten uit planten, wanneer de kans op nachtvorst is geweken. Zet de planten op ongeveer 100x100 cm. van elkaar, want pompoenen hebben veel ruimte nodig.

Bemestingsplan zandgrond

Wij gaan er van uit dat er tussen november en maart een basisbemesting heeft plaatsgevonden. (Zie voor uitleg in de paarse balk bij item ecologisch tuinieren-bodem-bemestingsplan)

Geef in mei bij aanplant 1 gift Innogreen Eco Groei 8-3-8+ 2MgO  of Monterra Malt 4,5-2,5- 8 van 12,5 gram per plant. En nogmaals een tweede gift van 12,5 gram eind juli.
 

Standplaats
Kies een beschutte en zonnige plek en leg wat compost bij de plant.

Nog een tip

Zaai eerst de helft van de zaden, met de andere zaden kunt u daarna nog een poging wagen.  

Zodra een wit puntje verschijnt zet u de zaden rechtop in de zaai stek grond met het witte puntje naar beneden, maar niet dieper dan een paar millimeter. De rest van het zaadje steekt dus boven de grond uit.

Teeltzorgen
Geef heel veel water, zeker wanneer de planten bloeien en de vruchten zwellen. In droge perioden vragen de planten wel 10 liter water per week. Tuinier je op lichte zandgrond, dan kun je tussendoor een keer bijmesten met een biologische organische of plantaardige meststof. Of leg na aanplanten wat compost rond de plant.

Insecten zorgen voor een natuurlijke bestuiving. Er kan dan een kruisbestuiving plaatsvinden. Een handmatige bestuiving heeft de voorkeur. Lees verder op het volgende tabblad bij pompoenen en  courgette smaken bitter. 

Oogsten

Het tijdstip van oogsten varieert per soort, en is belangrijk voor de verdere houdbaarheid. Wanneer de vruchten groot zijn, wil dat nog niet zeggen dat deze ook rijp zijn. De Kakai en Hokaido pompoen rijpen af vanaf eind augustus. Dit is mede afhankelijk van de weersomstandigheden. 

Wanneer zijn de vruchten rijp

• Laat de vruchten zolang mogelijk hangen
• De stelen dienen verdroogd en kurkachtig te zijn, er zitten dan ook kleine scheurtjes in het steeltje
• De schil van de pompoen is hard

Knip de pompoen met een snoeischaar los en zorg ervoor dat het vruchtsteeltje zo lang mogelijk is. Pompoenen kun je op een koele plaats een paar maanden bewaren, maar controleer regelmatig of ze niet gaan rotten.

Te vermijden combinaties
Aardappel en komkommer.

Pompoenen smaken bitter

Onder de courgette soort Cucurbita pepo behoren ook andere ondersoorten zoals pompoenen en sierkalebassen. Deze bevatten van nature de bitterstof Cucurbitacine. In de afgelopen eeuwen is deze bitterstof vrijwel geheel uitgekweekt bij courgettesoorten die bedoeld waren voor consumptie. BIj sierkalabassen is deze bitterstof nog in hoge concentraties aanwezig. De bitterstof is meestal verdeeld over de bladeren en de stam van de plant, maar kan onder bepaalde omstandigheden in de vrucht terecht komen en geeft dan een bittere smaak aan de courgette of pompoen. De ene soort heeft hier meer last van dan de andere soort en ook niet alle vruchten van dezelfde plant hoeven hier last van te hebben.

Oorzaken kunnen zijn

• Onregelmatige gift van water
• Hitte stress
• Temperatuur schommelingen
• Schimmels
• Bemesting

Wat kunt u doen

• Geef regelmatig voldoende water, geef liever te veel water dan te weinig, zorg dat de grond niet uitdroogt. Een mulchlaag aanbrengen kan uitkomst bieden
• Zorg voor een goed bemestingsplan. Naast de basis bemesting in het voorjaar met compost geef je 3 weken voor het planten een organische, samengestelde meststof zoals Inogreen Eco Groei en wat patentkali

Tweede mogelijkheid: Kruisbestuiving

Het risico bestaat dat er een kruisbestuiving heeft plaats gevonden de zaden die hiervan zijn geoogst, bezitten beide eigenshappen. De planten die hier uit voortkomen zullen bittere vruchten produceren.

Omdat siersoorten een hoog cucurbitacine gehalte hebben kan er door kruisbestuiving een pompoen of courgette groeien die giftig is. Deze planten dienen in zijn geheel verwijderd te worden.

Het wordt afgeraden om zaden uit eigen tuin, voor het volgend seizoen te gebruiken, tenzij u voorzorgsmaatregelen heeft genomen om kruisbestuiving tegen te gaan, en dat u het werk van de insecten heeft overgenomen en deze handmatig heeft verricht.

Natuurlijke bestuiving
Bijen en andere insecten zorgen voor de bestuiving van de bloemen. Wanneer een insect eerst de bloem van een sierpompoen/ kalebas (giftig voor consumptie) heeft bezocht en vervolgens een vrouwelijke courgettebloem of pompoen bezoekt, heeft dit geen gevolg voor de vruchten die gaan groeien. Die kunt u veilig eten.

De kruisbestuiving die hieruit ontstaat, heeft wél invloed op de zaden die in de vruchten groeien. Planten die hieruit voortkomen, hebben zowel de eigenschappen van de sierpompoen/ kalebas als die van de courgette of pompoen. De vruchten kunnen uiterlijk volledig op een courgette of pompoen lijken, maar tevens in het bezit zijn van de genen van de sierpompen/ kalebas of andere vruchten. Dit heeft als gevolg dat de courgette of pompoen erg bitter zal smaken.  De bitterheid geeft aan dat de plant toxisch (giftig) is en dat je deze niet kan eten.

Verschijnselen na het eten van vruchten met een te hoog gehalte Cucurbitacines
Cucurbitacines veroorzaken maagkrampen en hevige, langdurige diarree, verdwijnen niet door verhitten, en zijn in hoge concentraties (>300mg/kg) zeer giftig. Bij deze hoge concentratie zijn de vruchten ongelofelijk bitter. Vergiftiging door cucurbitacines is zeldzaam maar komt voor.
Gemiddeld proeft men bitterheid bij een concentratie van 2 mg/kg. Dit is ver onder de zeer gevaarlijke concentratie van 300 mg/kg.

Voorzorg

• Proef de rauwe courgette of pompoen. Als deze bitter smaakt: niet doorslikken, mond goed spoelen met water en niet gebruiken. Kinderen en ouderen hebben een andere smaakbeleving, zij kunnen de bittere smaken minder goed proeven.
• Gebruik geen vruchten uit de komkommerfamilie die in de tuin spontaan ontkiemen. Soorten die onder de komkommerfamilie behoren zijn: Komkommer, Courgette, Pompoen, Meloen en Watermeloen
• Het wordt afgeraden om courgettes, komkommers, pompoenen, meloenen en watermeloen te eten die bitter smaken
• De bitterheid geeft aan dat de plant toxisch (giftig) is en dat je het beter niet kan eten

Zaden oogsten door handmatige bestuiving

• Bindt met een pantykousje of organza zakje de mannelijke en vrouwelijke bloemen af. Deze dienen wel gelijktijdig in bloei te staan
• Pluk de mannelijke bloem wanneer deze rijp is
• Pel de kroonbladeren eraf
• Wrijf en draai zachtjes over de stamper van de vrouwelijke bloem
• De bevruchting heeft nu plaats gevonden
• Span over de vrouwelijke bloem opnieuw het pantykousje of organza zakje tot de bloem verwelkt is
• Doe dit met meerder bloemen van verschillende planten om de diversiteit er in te houden. 
• Bij de overige bloemen kunnen de insecten gewoon hun werk doen. Er kunnen alleen geen zaden van geoogst worden. De vruchten kunt u wel eten. (tenzij het vruchtvlees wit is en bitter smaakt, veroorzaakt door teelt en weersomstandigheden).
• Breng een merkteken aan bij de plant die je handmatig hebt bevrucht door losjes een bindbandje om de steel te doen. Zo weet je van welke planten je zaden kunt oogsten en van welke niet. 

Zaden roosteren

De zaden van de Kakai pompoenen hebben geen harde buitenschil, men noemt dit dan ook naaktrzadige zaden. De zaden zijn makkelijk te roosteren. Een heerlijk tussendoortje of voor in de yoghurt of kwark.  

Bereiding 

• Haal de rijpe zaden uit de Kakai pompoen
• Leg ze in een kom en besprenkel ze met wat zonnebloem olie
• Hussel alles door elkaar
• Verspreid de zaden op een bakblik
• Rooster de zaden 30 minuten op 180 graden
• Daarna aflaten koelen
• Bewaren in een goed afsluitbare glazen pot

Botrytis - Grauwe schimmel

Botrytis is een wondparasiet. Kenmerkend is het wit-grijze schimmelpluis op de rottende vruchten aan de plant. . Lees meer

Slakken

Slakken vormen een grote overlast, ze vreten aan bladeren en zachte delen van vele soorten planten. Vooral voor jonge kiemplanten hebben zij een voorkeur. Maar ook de uitgegroeide gewassen worden niet ontzien.. Lees meer

Cake met pompoen

Maak met pompoen een heerlijke cake succes verzekerd. De toegevoegde walnoot en speculaas kruiden geven een heerlijke smaak. . Lees meer

Jam van Pompoen

Een rijke oogst van Hokkaido pompoenen? Maak er eens een jam van.. Lees meer

Pompoensoep

Een heerlijke winterse pompoensoep.. Lees meer

Taart met pompoen en geitenkaas

Pompoentaart met geitenkaas. Het recept is makkelijk aan te passen voor vegetariërs.. Lees meer